Afgelopen weekend kwamen ze weer eens voorbij in de Eredivisie: angstgegners. Zowel Feyenoord ‘die al sinds 1991 zelfs niet één keer meer gewonnen had van VVV’, als Twente, die volgens de statistieken ‘slechts 7 van de 38 keer tegen Roda JC in Kerkrade had gewonnen’, zouden er dit weekend mee te maken krijgen. Een psychologisch fenomeen, waar middels eenvoudige sportpsychologie (of beter: helder nadenken) heel makkelijk korte metten mee te maken is.
Feyenoort tegen Angstgegner VVV uit
Net als in de algemene psychologie is er in de sportpsychologie een bekend begrip, genaamd ‘self fulfilling prophecy’, of in het Nederlands, een zichzelf waarmakende voorspelling. Dit is een voorspelling die direct of indirect leidt tot het uitkomen van die voorspelling of, volgens Wikipedia: ‘de zichzelf waarmakende voorspelling is een foute definitie van de situatie die een nieuw gedrag oproept waardoor de oorspronkelijke foute kijk waar wordt. Deze schijnbare juistheid van de voorspelling houdt een foute voorstelling van zaken in stand.’
Dus, met betrekking tot het begrip ‘angstgegner’ houdt dit in dat als een team gelooft dat ze tegen een angstgegner spelen, dit haast als vanzelf angst oproept en zij zich zo gaan gedragen (het in Wikipedia genoemde ‘nieuwe gedrag’) dat die tegenstander ook werkelijk een angstgegner wordt.
Echter, waarom is het een foute voorstelling van zaken? Het antwoord is omdat de tegenstander in de werkelijkheid helemaal niets met een angstgegner van doen heeft. De tegenstander van NU is per definitie een andere dan alle vroegere teams uit de geschiedenis van de betreffende club, ook al is er maar één enkele andere speler (immers, er is al sprake is van een ander team als er ook maar één enkele speler anders is dan daarvoor). Daarnaast heeft ook het eigen team zeer waarschijnlijk een aantal andere spelers. Hoogstwaarschijnlijk zijn er bij beide teams inmiddels minimaal vier andere spelers, of zelfs meer, is er inmiddels een andere trainer (zéker sinds 1991, of het moet Manchester United zijn…) en helemáál zeker is dat de omstandigheden ook anders zullen zijn: het gras is korter of langer dan vorig jaar, natter of droger, er is waarschijnlijk een andere scheidsrechter, andere weersomstandigheden, andere voorbereiding, kortom: de wedstrijd die gespeeld gaat worden, heeft helemaal niets te maken met alle voorgaande wedstrijden, ofwel: de angstgegner bestaat niet.
In de sportpsychologie gaat het in veel gevallen om het opsporen en veranderen van zogenaamde irrealistische, irreële of belemmerende gedachten. Nou, het concept ‘angstgegner’ is er dus zo een. Een angstgegner is een niet bestaand iets of ding, irrealistisch dus, alleen bestaand in de hoofden van de spelers (en niet te vergeten de coach :)). Dus tip 1 voor de coach is: simpelweg aangeven dat een angstgegner niet bestaat, met bovengenoemde argumenten. Grote kans dat de angst die gepaard ging met het feit dat er tegen een angstgegner gespeeld ging worden, hiermee direct grotendeels verdwenen is!
Vervolgens doet de coach er uiteraard verstandig aan zijn spelers voor te bereiden op de werkelijke tegenstander, voor zover hem bekend. En dan niet door ze vooral en alleen te waarschuwen voor hun sterke kanten, want hiermee betreed je weer het terrein van de zichzelf waarmakende voorspelling: ‘Pas op voor hun counter!’. Je kunt dan al voorzien wat er gaat gebeuren….counter na counter….Nee, bereid je team voor op cq. geef je team aan wat ze moeten doen om counters te voorkomen!!
Tot zover, lijkt simpel, toch? Eens kijken hoe het Twente en Feyenoord is vergaan. Twente blijkt tegen Roda twee punten te hebben laten liggen (genoemde oorzaak: ‘slap spel, niet scherp genoeg’…mijn gok: angst voor de angstgegner??). En dan Feyenoord, ik citeer uit het AD van vandaag: “Oud-international Ronald Koeman heeft naar eigen zeggen in het vroegere stadion van FC Den Bosch (‘met die sintelbaan’) nooit een fatsoenlijke bal geraakt. Daarmee wilde de coach van Feyenoord in zijn voorbeschouwing op het ‘gevreesde’ uitduel met hekkensluiter VVV-Venlo aangeven dat sommige stadions op spelers en teams een negatieve uitwerking kunnen hebben. Onbedoeld gaf hij daarmee zijn manschappen een vrijbrief in handen om er zondag in De Koel opnieuw een potje van te maken. Na een ontluisterende eerste helft (2-1) kwam het deze keer echter toch nog goed voor Feyenoord: 2-3. “
…
Hier zien we opnieuw een prachtig voorbeeld van een zichzelf waarmakende voorspelling en daarnaast van het opzadelen van een team met niet één, maar zelfs twee irrealistische gedachten! Of het feit dat Koeman vroeger nooit een bal heeft geraakt in het stadion van Den Bosch ook maar íets te maken heeft met de prestatie van zijn huidige spelers..dit is een irreële gedachte ten top. En daarnaast, of een sintelbaan (die er alleen maar ligt en niets kan doen :)) enige invloed heeft op het verloop van een wedstrijd..tja, het is maar wat je er als coach van maakt…
De kranten lezend stuit ik op tal van irreële gedachten bij coaches en spelers; het is mijn vak sporters erbij te helpen zich hiervan bewust te worden en ze om te zetten in meer realistische, minder angst oproepende gedachten. Met deze blog hoop ik dat alvast met betrekking tot het begrip ‘angstgegners’ te hebben gedaan!
Reacties zijn van harte welkom via vraag@mijnvoetbaltalent.nl
